Traditionele manipulatie
Mensenrechtenactivist en Belarus-expert Harry Hummel vertelt: “De economie ging achteruit en steeds meer jongeren wilden ook hun stem laten horen in de politiek. Deze groeiende onvrede kwam bij de presidentsverkiezingen in 2020 tot een uitbarsting. De traditionele manipulatie van de verkiezingsuitslagen werd niet langer meer geaccepteerd.”
Er kwam een massale vreedzame protestbeweging op gang. In het najaar van 2020 leidde dit tot tienduizenden arrestaties van demonstranten, waarbij vele activisten ernstig zijn gemarteld en mishandeld. Harry: “Duizenden werden veroordeeld tot gevangenisstraffen. De meeste hiervan een paar weken, maar vele honderden opposanten werden aangeklaagd voor ‘misdrijven’ als het organiseren van ‘ongeregeldheden’. Hier staan jarenlange gevangenisstraffen op.”
Creatieve actie
In 2021 is de repressie steeds harder geworden. Zo zijn straatprotesten er alleen nog maar als beperkte flashmobs en veel mensen zijn het land ontvlucht. Toch zijn die flashmobs óók waardevol: “Creatieve uitingen zijn belangrijk in de protesten. Op allerlei manieren worden de kleuren van de protestbeweging (het wit-rood-wit van de eerste vlag van onafhankelijk Belarus uit 1918) gebruikt. Bijzonder is ook dat zowel in de leiding van de protestbeweging (Tsikhanouskaya) als onder de deelnemers het aandeel van vrouwen zeer groot is.”
Kleine tekenen brengen veel teweeg
“Vanaf het begin is internet erg belangrijk geweest. Er is veel ICT-expertise in Belarus, het was één van de weinige moderniseringsinitiatieven van de overheid. Nieuwsvoorziening en actie-oproepen liepen via Telegram-kanalen,” aldus Harry. Ook fysiek werden er bijeenkomsten georganiseerd. “Erven tussen grote flatgebouwen werden de plek voor discussie en nieuwsuitwisseling. Een aantal van deze erven werd helaas later doelwit van buitensporig politiegeweld.”
Toch heeft actie volgens Harry Hummel nog steeds zin: “Het achterlaten van kleine tekenen op zoveel mogelijk plekken is al iets dat van belang is om elkaar te laten zien dat de vrijheidsbeweging nog bestaat. En om het moreel van de onderdrukkers aan te tasten.”
Harry Hummel is sinds 1972 actief in verschillende mensenrechtenorganisaties. Op dit moment focust hij zich op de verdediging van mensenrechten in Europa. Dit doet hij onder andere door versterking van collega-organisaties en door actie voor internationale maatregelen in reactie op repressie.
